W ostatnich latach obserwujemy znaczące zmiany w funkcjonowaniu systemu kontroli i windykacji w komunikacji miejskiej na Śląsku i Zagłębiu. Rosnąca liczba pasażerów, coraz częstsze kontrole oraz malejący odsetek osób jeżdżących bez biletu to tylko niektóre z sukcesów, które mogą cieszyć zarówno władze, jak i użytkowników transportu publicznego. Informacje te znajdują potwierdzenie w danych zebranych przez Zarząd Transportu Metropolitalnego za pierwsze półrocze 2025 roku.
Nadmierne ryzyko: spadek liczby gapowiczów
Odsetek pasażerów, którzy korzystają z komunikacji miejskiej bez ważnego biletu, systematycznie maleje. W 2022 roku średnio na jeden kontrolowany autobus przypadało 0,83 gapowicza, podczas gdy w 2025 roku liczba ta spadła do 0,52. To oznacza, że przeciętnie jedynie co drugi autobus przewozi osobę bez biletu. Świadomość pasażerów rośnie, a jazda na gapę staje się coraz mniej opłacalna z uwagi na wzmożone kontrole i wysokie kary finansowe.
Zautomatyzowany system windykacji
ZTM wdrożył skuteczne rozwiązania mające na celu identyfikację dłużników. Każda osoba unikająca uiszczenia mandatu trafia do baz takich jak KRD BIG SA oraz BIG InfoMonitor SA. Wpisanie do tych rejestrów może prowadzić do utrudnień w uzyskaniu kredytów i pożyczek, co stanowi dodatkową motywację do regulowania należności.
Większa liczba kontroli i ich efekty
W pierwszym półroczu tego roku liczba kontroli wzrosła o ponad 120% w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. Zamiast 67 tys. przeprowadzono około 150 tys. kontroli. Pomimo tego, liczba złapanych gapowiczów proporcjonalnie maleje, co świadczy o skuteczności działań prewencyjnych i edukacyjnych wśród pasażerów.
Zmniejszenie przypadków szalbierstwa
Zjawisko notorycznego unikania opłat, znanego jako szalbierstwo, również wykazuje tendencję spadkową. W porównaniu do ubiegłego roku, liczba zgłoszeń dotyczących tego wykroczenia zmniejszyła się o 30%. Pasażerowie lepiej rozumieją konsekwencje finansowe i prawne związane z jazdą bez biletu, co przekłada się na większą uczciwość.
Finansowe korzyści dla systemu
Uszczelnienie systemu kontrolersko-windykacyjnego przynosi wymierne korzyści finansowe. Dochody ze sprzedaży biletów oraz z mandatów znacząco wzrosły, co w konsekwencji przełożyło się na większe wpływy do budżetu. W pierwszym półroczu 2025 roku przychody z biletów wyniosły około 132 mln zł, a z mandatów 9,7 mln zł, co stanowi znaczny wzrost w porównaniu do roku ubiegłego.
Kroki podjęte przez ZTM, takie jak zatrudnienie dodatkowych kontrolerów i wyposażenie ich w nowoczesne narzędzia, przyczyniają się do zwiększenia efektywności systemu. Plany na przyszłość obejmują dalsze szkolenia pracowników oraz współpracę ze służbami mundurowymi, co ma na celu jeszcze lepsze zabezpieczenie interesów pasażerów i zapewnienie sprawnego funkcjonowania transportu publicznego.